Cultuur, Homerische

(1) Elizabeth M. Craik, “The Dorian Aegean”, Routledge & Kegan Paul 1980; “Lyric poetry, short pieces sung to music accompaniment, most commonly of a lyre, is a genre with its roots in the convivial atmosphere of Mycenaean palace society. Frescoes (notably one from the throne room at Pylos) depict musicians playing the lyre; Homer mentions both solo singers with lyre accompaniment entertaining at banquets and also choirs, chanting dirges and other types of song. However, the earliest written examples from the archaic period seems to represent a revival, with a movement away from epic, rather than a direct tradition from the heroic age. / Choral lyric impinges on traditional folk-songs and often involves the community. On many occasions, sad or happy – funerals, weddings, celebrations of religious festivals of personal successes – a choir with a leader would perform a song, imbued with old, well-established conventional elements, but given a new slant by poet or performers. Menody, by contrast, is often highly individual in content. Artificial or sponaneus, commissioned by the wealthy or improvised by the populace, lyric poetry had many facets.”

(2) H.G. Wunderlich – Kretas Geheimnis und das Erwachen des Abendlandes”, Rowohlt 1979/84; “Terwij het hele overige Europa nog in het donker bleef – terwijl onze voorvaders nog achter de een of andere boom hun behoefte deden, gebruikten de heersers van Knossos reeds een stromend toilet! Wat de keizers van het heilige rijk van Roomse natie hebben gemist, wat men vergeefs in de burchten en burgerhuizen van de middeleeuwen en verlichting zocht wat niet in het paleis van de zonnekoning te Versailles gepland was., Knossos kende reeds het statussymbool van de moderne beschaving. Wat pas in de tijden van Even’s begon, zich in Europa langzaam doorzettte, badkuip en waterspoeling, het minoïsche Krea kon er reeds over beschikken!”

——————–

(3) E.R. Dodds, “The Greeks and The Irrational”, University of California Press 1971; “In Iliad 24 Achilles, moved at last by the spectacle of his broken enemy Priam, pronounces the tragic moral of the whole poem: ‘For so the gods have spun the thread for pitiful humanity, that the life of Man should be sorrow, while themselves are exempt from care.’ And he goes on to the famous image of the two jars, from which Zeus draws forth his good and veil gifs. Too some men he gives a mixed assortment, to others, unmixed evil, so that they wander tormented on the face of the earth, ‘unrewarded by gods or men.’ As for unmixed good, that, we are to assume, is a portion reserved for the gods. The jars have nothing to do with justice: else the moral would be false. For in the Iliad heroism doe not bring happiness; it sole, and sufficient, reward is fame. Yet for all that, Homer’s princes bestride their world boldly; they fear the gods only as they fear their human overlords; nor are they oppressed by the future even when, like Achilles, they know that it holds an approaching doom. … It is much the same with the ideal of divine pthnos or jealousy. Aeschylus was right when he called it ‘a venerable doctrine uttered long ago.’The notion that too much success incurs a supernatural danger especially if one brags about it, has peaked independently in many different cultures and has deep roots in human nature [we subscribe on it ourselves when we ‘touch wood’]. The Iliad ignores it as it ignores other popular superstitions; but the poet of the Odyssey – always more tolerant of contemporary ways of thought – permits Calypso to exclaim in a temper that the gods are the most jealous beings in the world. – They grudge one a little happiness.

(4) Passim: It is plain however, from the inhibited boasting in which Homeric man indulges that he does not take the dangers of phtonos very seriously: such scruples are foreign to a shame-culture. It is only in the Late Archaic and Early Classical times that the phtonos idea becomes an oppressive menace, a source – or expression- of religious anxiety. Such it is in Solon, in Aechylus, above all in Herodotus. For Herodotus, history is over determined: while it is overtly the outcome of man purposes, the penetrating eye can detect everywhere the covert working of phtonos. In the same spirit the Messenger in the Persae attributes Xerxes’ unwise tactics at Salamis to the cunning Greek who deceived him, and simultaneous to the phthonos of the gods working through an alastor or evil daemon: the event is doubly determined, on the natural and on the supernatural plane. / By the writers of this age divine phthonos is sometimes, though not always, moralised as nemesis, ‘righteous indignation’. Between the primitive offence of too much success and its punishment by jealous deity, amoral link is inserted: success is said to produce koros – the complacency of the man who has done too well – which in turn generates hubris, arrogance in word or deed or even thought. Thus interpreted, the old belief appeared more rational, but it was not the less oppressive on that account. We see from the carpet scene in the Agamemnon how every manifestation of triumph arouses anxious feeling of guilt; hubris has become ht ‘primal evil’, the sin whose wages is death, which is yet so universal that a Homeric hymn calls it the themis of established usage of mankind, and Archilochus attributes it even to animals.

(5) Passim: Men knew that it was dangerous to be happy. But the restraint had no doubt its wholesome side. It is significant that when Euripides, writing in the new age of scepticism, makes his chorus lament the collapse of all moral standards, they see the culminating proof of that collapse in the fact that ‘it is no longer the common aim of man to escape the phthnos of the gods.’….. To return to the Archaic Age, it was also a misfortune that the functions assigned to the moralised Supernatural were predominantly, if not exclusively, penal. We hear much about inherited guilt, little about inherited innocence; much about the sufferings of the sinner in Hell or Purgatory, relatively little about the deferred reward of virtue: the stress is always on sanctions. That no doubt reflected the juridical ides of the times; criminal law preceded civil law, and the primary function of ht state was coercive Moreover, divine law, like early human law, takes no account of motive and makes no allowance for human weakness; … The proverbial saying popular in that age that ‘all virtue is comprehended in justice’, applies no less to gods than to men: there was little room for pity in either. That was not so in the Iliad: there Zeus pities the doomed Hector and the doomed Sarpedon; he pities Achilles mourning for his lost Patroclus, and even Achilles’ horses mourning for their charioteer. … ‘I care about them, though they perish.’ But in becoming the embodiment of cosmic justice Zeus lost his humanity.

(7) Passim: Hence Olympianism in its moralised form tends to become a religion of fear, a tendency which is reflected in the religious vocabulary. There is no word for ‘god-fearing’ in the Iliad; but in the Odyssey it is already an important virtue and the prose equivalent, was used as term of praise right down to Aristotle’s time. The love of god, on the other hand, is missing from the older Greek vocabulary: it appears first in Aristotle. And in fact, of the major Olympians, perhaps only Athena inspired an emotion that could reasonably be described as love. ‘It would be eccentric’, says the Magna Moralia, ‘for anyone to claim that he loved Zeus’.”

Memoires

(1) Div., “Erinnerungen an Majakowski”, Reclam 1977; “Zola’s these, kunst is natuur, gezien door een temperament, zo onvolkomen het als begripsbestemming is, toont zich voor het genre der memoires doorgaans als doeltreffend. In een verzameling van herinneringen aan één persoonlijkheid bewijst zich de gemeende zwakte der subjectiviteit als voordeel. Een klerig beeld ontstaat, wiens palet de verschillende gezichtspunten op een soortgelijke wijze tegemoet komt als de veranderingen van de kleuren in de loop van de dagen en seizoenen. De contouren vloeien hier samen, daar oversnijden zij zich. Hoe beduidender de persoonlijkheid, die bekeken word, des te omvattender haar menseijk gehalte, om zo veelvoudiger de mogelijkheden, zich haar te naderen.”

Economie, Spanje

(1) “De Wereld Morgen, Herfst 2012” – Christophe Callewaert, “Eurocrisis”; “… De crisis in Spanje wordt trouwens een ideologische kluif voor de economen en politici die blijven beweren dat de Europese problemen te wijten zijn aan te gulzige overheden. De Spaanse overheid was voor het uitbreken van de crisis in 2008 een toonbeeld van soberheid. In 2007 had Spanje een begrotingsoverschot (u leest het goed: overschot!) van 1,9%. De schuldgraad bedroeg toen 36,1%. Ter vergelijking: Duitsland zat toen met een overschot van 0,3% en een schuld van 64,9%. Het Verenigd Koninkrijk had in 2007 (na 24 jaar neoliberalisme) een tekort 2,7% en torste toen een overheidsschuld van 44,5% van het BBP. Twee jaar later bedroeg het tekort 11,1% en was de schuld aangedikt tot 53,3%. De werkloosheid was meer dan verdubbeld. / Wat was er gebeurd? / Een reusachtige stroom leningen van – vooral – Duitse banken aan Spaanse gezinnen had een enorme luchtbel in de huizenmarkt gecreëerd. Volgens de Bank for International Settlements pompten Duitse banken 155 miljard euro in die luchtbel. Tussen 1985 en 2007 verdrievoudigden de huizenprijzen. In 2008 spatte die luchtbel – in het zog van de financiële crisis – uit elkaar. De bouwsector viel stil, de werkloosheid schoot omhoog. Bijna 24% van de Spanjaarden zit zonder werk. Naar schatting 3,5 miljoen woningen staat leeg te verkommeren terwijl 30.000 Spanjaarden op straat moeten leven. //

(2) Passim: ´Extreem Hard´ // De crisis heeft naast die schrijnende toestand op de woningmarkt nog andere desastreuze sociale gevolgen. Uit een rapport van Caritas blijkt dat 11 niljoen Spaanjaarden onder de armoedegrens leven (22% van de bevolking). Alleen in Roemenië en Letland zijn er procentueel meer armen. De autonome regio Extremadura in het zuidwesten van Spanje doet haar naam (extreem hard) alle eer aan en is de armste streek van Spanje: 38,2% van de inwoners leeft er in armoede. Het reëel besteedbare inkomen per Spanjaard daalde tussen 2007 en 2010 met 9%. in 9,1% van de huishoudens zijn alle volwassenen werkloos. 580.000 Spanjaarden leven in een gezin waar er geen enkele euro binnenkomt, noch via een loon, noch via een vervangingsinkomen. De Spaanse krant Cinco Dias berekende dat 2,2 miljoen werklozen geen enkele uitkering of steun genieten. Dat komt doordat de uitkeringen beperkt zijn in de tijd. Als je zes jaar onafgebroken gewerkt hebt voor je werkloos werd, heb je recht op het maximum van twee jaar uitkering. Als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen, hebben sommige werklozen na die periode nog gedurende maximum 6 maanden recht op een kleine subsidie van 426 euro. Aan de hoge lonen ligt de crisis niet. Veel lonen zijn zo laag dat 940.000 Spanjaarden een baan hebben maar toch niet boven de armoedegrens klauteren. //

(3) Passim: Economische Zelfmoord // Het recept dat Spanje krijgt voorgeschreven, leidt onvermijdelijk tot economische zelfmoord, schreef de Amerikaanse Nobelprijswinnaar voor economie Paul Krugman al in het voorjaar van 2012: “Het medicijn dat Berlijn en Frankfurt voorschrijven is – goed geraden – meer besparingen, Dat is, ronduit gezegd, krankzinnig. Europa heeft al enkele jaren ervaring met strenge besparingsprogramma´s, en de resultaten zijn precies wat geschiedenisstudenten u vertelden wat zou gebeuren: zulke programma´s duwen depressieve economieën nog dieper in een depressie”, aldus Krugman. Om het begrotingstekort in 2012 met 3,2% (van 8,5 tot 5,3%) terug te dringen zoals Europa eist, moet Spanje één van de grootste besparingsoperaties in een geïndustrialiseerd land ooit doorvoeren. Begin juli maakte de Spaanse regering de besparingen bekend. Tegen 2014 wil de regering-Rajoy 65 miljard euro wegsnoeien. De btw gaat drie pro cent omhoog. Dat betekend dus dat de koopkracht in één klap met drie pro cent daalt. De hypotheekaftrek wordt geschrapt wat het voor veel mensen nog meer onmogelijk zal maken om een huis te kopen of hun huidige huis te houden. De ambtenaren verliezen hun eindejaarspremie. De meer dan 5 miljoen werklozen zien hun uitkering dalen. Meer dan 50% van de jongeren is werkloos. Volgens premier Rajoy is de daling van de uitkeringen nodig om “de werklozen aan te sporen een job te zoeken”.

(4) Passim: Dat laatste is een verbijsterende uitspraak want steeds vaker trekken Spaanse jongeren naar Marokko om daar te werken voor 350 euro per maand onder het motto ´beter dan niets´. In april werden zelfs voor het eerst vier Spaanse jongeren opgepakt daar Algerijnse kustwacht. Zij probeerden met een bootje illegaal het land binnen te komen in de hoop aan de slag te kunnen in één van de Spaanse bedrijven die de voorbije jaren naar Algerije trokken. De Europese leiders kiezen voor economische zelfmoord omdat ze de constructiefout in de Europese Unie en de eurozone niet willen zien. De Duitse economie die sinds 2005 keihard inzette op loonmatiging (één op zes werknemers in Duitsland verdient slechts 4 tot 6 euro per uur), kan volgens de Amerikaanse econoom Nourial Roubini een euro aan die 1,3 dollar waard is. Om competitief te zijn hebben de veel zwakkere economieën van het zuiden een euro nodig die één dollar waard is. Het Duitse loonbeleid (en de strakke besparingsdwang) wurgt de Europese economie. Het Duitse economische beleid en vooral dan de dalende lonen van het jongste decennium hebben de Europese crisis veroorzaakt. Dat was een van de markante vaststellingen uit het recentste jaarrapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) over de globale werkgelegenheidstrends. Dat de veel te gulzige overheden het probleem zijn, is in het geval van Spanje onmogelijk vol te houden. Dat werd hierboven aangetoond. Toch gaat de Europese Unie verder op dat glibberige ideologische pad. /

(5) Passim: In Spanje, Portugal en Griekenland krijgt de bevolking het en strenge besparingsplan na het andere over zich heen, maar bewoners van die landen ondergaan dat niet lijdzaam. In Spanje betoogden eind juli nog 1 miljoen mensen tegen de nieuwe reeks besparingen van 65miljard euro die toen net waren aangekondigd. Mijnwerkers die hun werk dreigen te verliezen als de Spaanse regering de steun aan de mijnsector stopzet, organiseerden een mars in Madrid. Ze deden 18 dagen over de meer dan 400 kilometer. De indignado´s, verontwaardigde (vooral) jongeren die geen enkele toekomst hebben, bezetten pleinen en organiseerden grote volksvergaderingen. ook in Griekenland en Portugal wordt gestaakt en betoogd. De werknemers van callcenter Ergazomenoi in Athene staken al maanden. “Ik heb altijd fulltime gewerkt en verdiende dankzij mijn anciënniteit bijna 900 euro per maand. De directie stelt ons voor om nog maar één dag per week te werken. Met de 150 euro die ik daarvoor zal krijgen, kan ik nauwelijks mijn familie onderhouden, laat staan de rekeringen betalen”, vertelt Irene aan onze reporter die we naar Athene stuurden. / “Het is de eerste keer in mijn leven dat ik staak. Ik had nooit verwacht dat ik het drie maanden ging volhouden. Ik ben trots op mezelf en krijg ook steun bij mijn familie en vrienden. Ik merk dat de staking ons meer zelfvertrouwen geeft. We zijn verenigd en dat geef ons kracht en hoop. Het gaat over onze toekomst en de toekomst van onze kinderen”, zegt Liza, alleenstaande moeder van twee kinderen. Kostas werd na een loopbaan in de marketing twee jaar geleden aan de deur gezet. Hij vond niet opnieuw werk en ging terug bij zijn oude moeder wonen. Samen overleven ze nu van haar magere pensioentje. Maar Kostas bleef niet bij de pakken zitten. Hij stampte een mobiele volkskeuken uit de grond. “Ik ben de keuken gestart in september 2011. Aanleiding was een voorval dat ik meemaakte op straat. Ik was aan het wandelen en zag twee kinderen vechten om eten uit de container. Ik was geshockeerd dat dit in de 21ste eeuw kan gebeuren in mijn land. Ik ben direct naar huis gegaan en heb een paar boterhammen gesmeerd voor die kinderen”, verteld Kostas. In de volkskeuken wordt elke dag een maaltijd klaargemaakt met de overschotten van marktkramers. / Dat protest tegen de uitzichtloze Europese besparingswoede blijft wel grotendeels onder de radar. De één miljoen betogers in Spanje eind juli waren maar een paar regeltjes aandacht waard in de kranten.

————————-

Islam, Oorsprong

(1) Walter Belz, “Die Mythen des Koran – Der Schulüssel zum Islam”, Afbau Verlag 1979; “Mohammed maakt zich los van alle gnostische en neo-Platonische voorstellingender twee-poligheid van de mensen en keert terug tot de joods/oud-testamentaire zicht van de mens alcompleet wezen. Voor hem is er tussen het wereldlijke en geestelijke, dus tussen staat en kerk, zo min een tegenstelling als tussen lichaam en ziel, een aard en een hemels bestaan. Von Est vertelt hoe eenmaal een christen een moslim het christelijke paradijs beschreef, waaarin het noch om eten noch om drinken noch zelfs om de liefde met maagden ging, doch om een voortdurend lofgezng. Daarop antwoordde de moslim walgend: ‘A zo, dat is dat voor een treurige aangelegenheid’. En hij heeft niet eens zo ongelijk, want de moslims verlangen werkelijk naar het zeer zinnelijke paradijs. Hij kan zichzelf tot dit bestaan uitverkiezen door zijn gaven. Hij heeft geen verlosser nodig. Het grote verschil tussen jodendom en islam als tussen christendom en islam ligt in deze anthropologie. Voor Mohammed is met Adam’s zondenval niet een erfzonde in de wereld gekomen, die slechts door de dood van een god ongedaan gemaakt kan worden, zoals joden en christenen leren. In de Islam is er geen passie-geschiedenis of vertellingen van een leidende god. Adam is een kalief, een plaatsvervanger van god, en kan daarom ook zijn uittocht uit het paradijs slechts als wil van god duiden. De islam heft bovendien door het radicale humanisme van de mensenen de volledige transcedentie van Allah de tragiek als religieus fenomeen uitgesloten, die alle volkeren van de Oriënt en de oudheid beweegt. Pogingen om deze tragische verhoudingen op te lossen, bestemden eigenlijk de mythologie. …

(2) Passim: In de eeuwen na Mohammeds hervorming heeft het westen, het christendom, hebben de feodale koninkrijken als de burgerlijke republieken van Europa vaak geprobeerd, ook de Arabische staten te onderdrukken. En vaak hebben zij islamitische staten in zwakke uren en situaties gevonden, maar overwonnen hebben zij de islam noit. / Opgewassen waren zij nooit tegen de islam. Tot op vandaag valt het moeilijk te verklaren dat de islam geen religie als het jodendom, christendom of boeddhisme is. Deze religiën kregen hun bevestiging door krachten, die zich tegen gevestige maatschappelijke vormen keerden. Het jodendom door zijn sociaal-kritische profetie, het christen door zijn oppositie tegen de romeinse slavenhoudersorde en het boeddhisme door het eeuwige dharma, de kastenorde van het hindoeïsme. De islam echter trad met Mohammed aan als een leer, die een gemeenschap een staat schiep, die tot op dan niet bestond. De islam was van begin af aan van een radicale aardsheid en begreep zich nooit als verschijningsvorm van een andere wereld, tot wiens gunsten men op deze wereld moest afzien., zoals boeddha leerde, of die naar het gebed van Jahwe nieuw te vormen gold, zoals de profeten van het jodendom door hun zelfbegrip als het enige en uitverkoren volk zich geloofden. Nog minder plaatsten zij hoop op een voltooide wereld door een wederkerende messias, zoals het de christenen geloofden. Voor de islam behoorden aarde en paradijs samen tot de wereld, was er geen breuk tussen een god-staat en een wereldlijke staat.”

————————

(3) Walter Belz, “Die Mythen des Koran – Der Schulüssel zum Islam”, Afbau Verlag 1979; “Men moet toegeven dat de eschatologie van de islam zinnelijker is als die van de christelijke hervormingen, die pas na de dood van haar oprichter Jezus, toen het door hem beloofde koninkrijk niet kwam, een leer van de na-wereld en de na-tijd ontwikkelen moest, en het behoort tot de conservatieve trekken van de christelijke dogmatica, dat zij tot in het jongste verleden het revolutionaire element van de eschatologie schuwde. Want de gedachte van de eindigheid van de wereld en de eindigheid van de tijd en de maatschappij, die slecht het eenvoudige inzicht van de veranderbaarheid van maatschappelijke toestanden in een mythisch kleed voorstelt, werd in de streng-georganiseerde ordeningen der oost- en west-romeinse kerken niet meer geduld. / Zo werd de Islam tot tegenstander van het verkerkelijkte christendom, dat de dialectiek van de verhoudingen god – mens opgeheven had en met de institionalisering van de priester als plaatsvervanger an christus ook de goddelijkheid van god ophief. Een mythologie van de koran echter moet laten zien hoe Mohammed en zin eerste scholieren de mensen mens lieten blijven en god onvoorwaardelijk absoluut en enige god en dat de profeet het paradijs als de toekomst van de arabische volkeren begreep. De islam was niet oorspronkelijk een anti-christelijke beweging, doch een beweging van arabische volkeren ter bevrijding uit oude maatschappelijke dwangen, die onverdraaglijk geworden waren.”

(4) Walter Belz, “Die Mythen des Koran – Der Schulüssel zum Islam”, Afbau Verlag 1979; “Het dichterlijke idee van de oorsprong van een religie onder een man, een oord en een tijd, die in het metaforische beeld dus noch jood noch christen geweest was, doch het oerbeeld van een man met de alleen ware religie, die onder zijn nakomelingen slechts gedeeltelijk bedorven werd, behoort tot de visie, de hele mensheid of de vele verstrooide en verschillende volkeren en stammen onder een religie weer te verenigen. De idee van de gestalte van de toekomst bestemt de beelden voor de gestalte van het verleden en het heden van de dichter, die niet over de middelen van de sociologische en historische analyse beschikt, de criteria voor een wetenschappelijke wereldbeschouwing, beschikte, doch zich van de wereld der beelden, de dichting bediende, om de wereld en de oplossing van haar vragen en problemen te beschrijven.

Reformisme, België

(1) Winteruniversiteit Brussel,  2012 – Luc Lever, “Banklobby’s”; * In 1932 werd vanuit de BWP de Bank van Arbeid opgericht – volkomen autonoom, maar met geld van de arbeiders opgericht. De partij had echter geen enkele controle erover, er werd zelfs geïnvesteerd in een munitiefabriek. In feiten functioneerde het als een gewoon kapitalistisch bedrijf. + Echter functioneerde het als een kapitalistisch bedrijf optimaal, daar er geen controle was op de heersende groep. * Bij het begin van de crisis probeerde men geld te krijgenvan het groot-kapitaal en de Belgische staat – om te te krijgen: wilde men individuele kapitalisten het aanbod doen om in ruil voor kapitaal senator-zetels van de Werkliedenpartij aan te bieden. * Vanuit het bestuur van de BWP werd op een gegeven moment afgeraden om te beginnnen aan een algemene staking omdat dit slecht zou zijn voor de zaken van de Bank van de Arbeid.

——————–

(2) Jaap Kruithof, “Het neoliberalisme”, EPO 2000; “Bij sommige kringen van de SP, ik denk aan groepen rond Ehrman Balthazar, Norbert De Batselier en misschien ook Elchardus, ontstaat er een strekking om Hendrik de Man te rehabiliteren. Ze hopen daarmee de sociaaldemocratie te revitaliseren. Het gaat onder ander over de ethische dimensie die De Man in het socialisme zou geïntroduceerd hebben. Daarvan begrijp ik niets. Ik dacht dat Marx altijd ethisch bewogen was en dat standpunt tot zijn dood heeft volgehouden. Zijn grootse theorie is ethisch gemotiveerd. Het is war dat De Man rekening hield met psychologische factoren die tevoren ten onrechte verwaarloosd werden. Maar het resultaat dat hij zijn publiek aanbood was een collectivistisch nationalisme dat wel aangepast leek aan zijn tijd maar de internationalistische optiek van Marx fundamenteel verloochende. De Man koos voor de idealistische, ethisch-psychologische weg en bracht daardoor zijn socialisme, zoals Mussolini, in een fascistisch vaarwater. Zijn leven bewees welke rechtse heren hij tenslotte diende. Voor echte socialisten is een eerherstel van De Man niet nodig. Wij hebben, na de eerste verkeerde stap in de dertiger jaren, geen tweede nodig.”

——————

(3) Div., “Het moet, het kan! Op voor het plan! – Vijftig jaar plan van de arbeid”, Bert Bakker 1985 – Dick Pels, “Hendrik de Man en de ideologie van het planisme”; “Eén van de verst dragende slogans in de propaganda voor het Plan was ongetwijfeld de roep om ‘een sterke staat om de geldmuur omver te halen’ In deze luttele woorden is meteen het gehele moderne dilemma van socialisme en democratie gegeven; hoewel het planisme door het nieuwe accent van zijn staatsleer dit dilemma tegelijkertijd aanzienlijk verscherpt Het pleidooi voor een ‘sterke staat’ houdt immers een breuk in met de traditionele wantrouwige houding van het socialisme tegenover de politieke overheid – zoals nog verwoord door Vandervelde in Le socialisme contre l’etat – waarin deze voornamelijk als het bolwerk van de vijand wordt gezien. In de pianistische opvatting valt de nadruk niet langer op het ‘stukslaan’ van de kapitalistische staatsmachinerie maar op het afbreken van de macht van e grootbanken door de staat, die wordt aangemerkt als het enige sociale organisme dat sterk genoeg is om als vertegenwoordiger van het algemeen belang de tegenmacht van de financierskaste te breken De revolutie ‘van onder af’ wordt dus voor een deel vervangen door de revolutie ‘van boven af’, doorgevoerd door een staat die tot machtsinstrument is gemaakt van de planrationaliteit: ‘Het is niet meer door de revolutie dat men aan de macht kan geraken: door de macht moet men tot de revolutie geraken.’

(4) Pasim: Deze positieve houding tegenover de staat als ‘zaakgelastigde van het gemenebest’ en als potentieel hoofdkwartier van de campagne tegen de geldmachten moet niet enkel worden gezien als een ideologische neerslag van de ‘ingroei’ van de sociaal-democratie in de kapitalistische maatschappij en de via het system der parlementaire democratie bereikte politieke en economische successen. Hoewel de reformistische staatsleer al schoorvoetend in deze richting gat, maakt het planisme door zijn profilering van de ‘sterke’ staat een kwalitatieve sprong die wordt gemotiveerd door een nieuwe politiek theorie, die het best kan worden aangeduid als een democratische elitetheorie. In zijn eerste omtrekken is deze nieuwe theorie over politieke vertegenwoordiging al te vinden in De psychologie van het socialisme, hoewel zij pas principieel wordt uitgewerkt in Massa en leiders uit 1931, en daarna, voorzien van een sterker autoritaire signatuur, in de artikelenseries in Leiding uit 1939 en in Le Travail uit 1941.Zij houdt een theoretisch afscheid i van de klassieke eer der burgerlijke democratie die teruggat op het idee van de volkssoevereiniteit, en voert een positief functieverschil in tussen ‘leiders’ en ‘geleiden’ dat, toegepast op de organisatie van de staat, uitmondt in een pleidooi voor de versterking van het initiatiefrecht en de slagkracht van de uitvoerende macht ten opzicht van de wetgevende macht. Tot op machtenscheiding omgebogen in de richting van een ‘verticale scheiding: de uitvoerende macht regeert, de vertegenwoordigende lichamen controleren. /

(5) Passim: In een politieke paragraaf van het Plan van de Arbeid zelf, en in De Mans voordrachten uit de jaren 1933 en 1934 krijgen deze nieuwe politieke beginselen echter nog onvoldoende gestalte. Pas later, na zijn ervaringen als minster in de driejarige periode tussen maart 1935 en maart 1938 heeft De Man zich gerealiseerd dat het hoofdstuk over de hervorming van staat en parlement de zwakste schakel vormde van de planideologie, en weet hij de mislukking van het Plan voor een groot deel aan het feit dat de politieke hervorming, die in feite aan al het andere vooral had moeten gaan, nog niet bij benadering to stand was gekomen. In de ontwerpen van 1933’34 worden oude en nieuwe beginselen inderdaad op nogal eclectische wijze dooreengemengd. Het idee van de versterking van de uitvoerende macht wordt losweg gecombineerd met dat van en corporatieve decentralisatie via ‘nieuwe organen’ van economische machtsuitoefening terwijl het geheel niettemin onderschikt wordt gemaakt aan het principe van een via algemeen kiesrecht tot stand gekomen volksvertegenwoordiging, waarvan de soevereiniteit niet wordt aangetast. De sterke staat moet, zo schrijft De man, sterk zijn tegen de geldmachten, maar niet tegen het parlement. Ook in zijn brochure over Corporatisme en socialisme, die in dezelfde periode is geschreven, stelt De Man nadrukkelijk vast dat het door hem bepleite zelfbestuur van de georganiseerde beroepen steeds onderworpen moet zijn aan de politiek stat die steunt op het algemeen en gelijk kiesrecht. /

(6) Passim: Niettemin zijn bij nadere beschouwing het vermoeden dat twee ideaaltypische politieke modellen elkaar hier voor de voeten lopen, hetgeen een inwendige spanning kweet die zich vooral toespitst op de functie van het parlement Ondanks het betoonde respect voor zijn soevereine positie is duidelijk dat de door De Man voorgesteld ‘wijzigingen’ en ‘aanvullingen’ stuk voor stuk tot effect hebben dat de traditionele rechten van de bevoegdheden van de uitvoerende macht is er de beperking van de wetgevende macht zelf tot één enkele kamer, die wordt ‘bijgestaan’ door zware advieslichamen waarvan de leden deels buiten het parlement worden gekozen ‘uithoofde van hun erkende bevoegdheid’. Daarnaast dienen nieuwe organen et worden gevormd door de uitoefening van de nieuwe economische macht van de staat die moeten worden uitgerust met verordenende bevoegdheden. // Ten einde de gevaren van etatisme te vermijden’// zegt de tekst van het Plan van de Arbeid. / Zal het Parlement an de organismen, die voor hem met de leiding van de volkshuishouding besast worden, de uitvoeringsmacht verlenen, die onontbeerlijk is voor de snelheid der actie en voor de concentratie der verantwoordelijkheid.’ // In de ‘Stellingen van Pontigny’ wordt deze corporatisering op dezelfde wijze gemotiveerd: om bureaucratisme en etatisme te vermijden: ‘moet de nieuwe economische stat tot stand komen in vormen. Die verschillen van die van de oude politieke Staat: zelfstandige corporatieve organisatie der genationaliseerde of door de Staat gecontroleerde ondernemingen, deparlementarisering van de controlewijzen, noodzakelijke herziening van de leer der machten, enz …

(7) Passim: Het lijkt dan ook niet te veel gezegd wanneer men constateert dat het klassiek parlementaire model enigszins bekneld raakt tussen de opwaartse druk van een verticale ‘machtenscheiding en de gelijktijdige neerwaartse druk van de corporatieve decentralisatie Hoewel het planisme uitdrukkelijk vasthoudt aan de grondwettelijke middelen van meerderheidsvorming binnen het bestaande stelsel, en principieel liberaal en democratischer wil zijn, hoort men in deze politieke ontwierpen toch een duidelijker ondertoon van fundamentele kritiek op de parlementaire democratie en van het partijenstelsel zoals dat in de parlementaire politiek wordt gevormd. De Man ziet deze kritiek in hoofdlijken als terecht en doeltreffen, ook waarzij door de fascistische tegenstrever wordt verword; en hij zal d sociaal-democratie steeds blijven waarschuwen om, gegeven de wezenlijke verbondenheid van socialisme en democratie, nooit te vergeten dat er grote verschillen zijn tussen een ‘ware’, sociale en inhoudelijke proletarische democratie’ en een ‘valse, niet meer dan parlementaire en formele burgerlijke democratie’ Zowel de nieuwe functiescheiding tussen uitvoerende en wetgevende macht als de corporatieve decentralisatie worden doorhem beschouwd als stappen in de richting vaneen dergelijke ‘authentieke’ sociale democratie. / Het is dan ook niet verwonderlijk dat De Mans kritiek, op het parlementarisme en scherpere kant krijgt na zijn troepenjaren als minister in de beide kabinetten-Van Zeeland en het kabinet Jansen, wanneer hij niet alleen heeft moeten erkennen dat de politieke doorbraak is mislukt maar ook dat de voornaamste doelstellingen van het Plan van de Arbeid in rook zijn opgegaan

(8) Passim: Terecht wijt hij het falen van het Plan vooral aan de hardnekkige tegenstand van de ‘Geldmuur’, die nog steeds recht overeind staat; maar hij is tegelijkertijd zeer gedesillusioneerd over de modaal en de effectiviteit van de parlementaire politiek zelf. In theoretische bespiegelingen uit deze periode lost hij de tegenstrijdigheden in zijn eerdere politieke doctrine op door nu de prioriteit vast te leggen van een structurele hervorming van de staatsmachine die niet moet halthouden voor een wijziging van de grondwet, zoals in het Plan nog was gestipuleerd. Tegelijkertijd verlegt hij het zwaartepunt steeds duidelijker naar het idee van de ’sterke staat’ en de ‘autoritaire democratie’, waardoor niet alleen de ‘horizontale machtenscheiding van het parlementarisme maar ook de ‘gemengde staat’ van de corporatieve decentralisatie geleidelijk in de schemering verdwijnen. De leiderschapstheorie van de democratie wordt hier duidelijker geponeerd en de kritiek op de parlementaire praktijken is feller van toon,; terwijl de politieke aandacht eerder uitgaat nar maatregelen die het regeringsgezag kunnen verduurzamen door het te ‘deparlementarisen’ en door de invloed van partijpolitiek op de regerering te beteugelen, dan op het aanbrengen van compenserende democratische contragewichten tegen de staat zelf in de artikelen uit zijn collaboratieperiode, waarin de overwinning van Nazi-Duitsland op hegeliaanse wijze wordt geïnterpreteerd als een ‘wereldgericht’ voor de verrotte burgerlijke democratie, wordt deze etatistische gedachtenkoers als enig e doorgezet, en lijkt de planistische idee van de ‘autoritaire democratie’ ten langen leste vrijwel synoniem te zijn geworden met de fascistische staatstheorie.”

—————–

(9) Paul Dirkx, “De Vlaams-Waalse fictie – Over België, Europa en het etnoliberalisme”, EPO 2013; “Op enkele ideologische nuances na hebben alle Belgische regeringspartijen een gelijkaardige visie op de ‘Europese constructie’. Een overwegend liberale visie over economie en politiek je zou verwachten dat de linkse krachten zich daartegen verzetten, maar er komt amper protest of kritiek. De houding van de socialisten wordt getekend door een mengeling van onverschilligheid en lijdzaamheid. Volgens de socialisten moet je je neerleggen bij de ‘evidente’ feiten: het welzijn van België is afhankelijk van zijn buitenlandse handel en de problemen overstijgen steeds meer het nationale niveau Dat maakt van de economische en politieke integratie op Europese schaal een niet te weerleggen feit Allen de groei en de integratie van de internationale economie kunnen de belangen van de arbeiders echt efficiënt verdedigen Van hun kant denken de vakbonden ongeveer hetzelfde. Overal in Europa schrijven ze zich in het ‘Europese proces’ omdat ze verwachten als volwaardige partners te worden behandeld Gedreven door dat min of meer verblindend opportunisme hopen ook zij dat de Europese eenmaking rijk aan nieuwe kansen is voor de sociale vooruitgang.’ / De PSB van Paul-Henri Spaak is nauwelijks bezig met het probleem evenmin als haar christendemocratische en liberale rivalen de partij legt zich neer bij de ‘Amerikaanse visie op Europa, of exacter de Amerikaanse plannen voor Europa. De Belgische socialisten ondernemen bijna unaniem het Marshallplan, de Organisatie voor Europese Economische Samenwerking [OEES, dat in 1961 de OESO wordt], het Verdrag van Brussel, de NAVO en de Raad van Europa.’ IN 1952 zorgt de EGKS voor enige deining door de aftakeling van de toenmalige sleutelsectoren van de Belgische economie: kolen en staal. Maar het project van Robert Schuman krijgt de zegen van het machtige ABVV, André Renard inbegrepen, en van talrijke pro-Waalse socialistische parlementsleden. De PSB stemt [op enkele onthoudingen na] voor de goedkeuring van het verdrag en de secretaris-generaal van het ABVV, e economist Paul Finet, wordt lid en later voorzitter van de Hoge Raad van de EGKS.

(10) Passim: De eurofilie van de socialisten wordt op geen enkel ogenblik op de minste afwijking betrapt Karel van Miert verklaard dat de socialisten altijd hebben ‘gevonden dat deel uitmaken van de Europese Gemeenschap een goede zaak is en dat er hoe dan ook geen dwingende reden is om een tegengestelde houding aan te nemen’. Geen aanleiding voor een polemiek, geen reden voor een volwaardig debat oer ‘Europa’ bij deze politieke beweging die geleerd heeft de ‘Europese integratie’ [a priori progressief] op applaus te onthalen. En dat sinds de stichting van de BWP, en wegens haar [vaak gewilde] gemis aan een theoretische traditie. Al in 1952 legt een socialistische volksvertegenwoordiger aan de liberaal en toekomstige Commissievoorzitter Jean Rey uit dat de socialisten van de liberalen geen lesje moeten krijgen inzake moderniteit, en dat ‘er op internationaal vlak geen rechts of links is’. De economist Ernest Mandel is zowat de enige die, in die jaren al, de BSP waarschuwt voor de liberale afdwaling van de Europese instellingen. Maar zijn [antistalinistische] marxistische ideeën maken dat hij in 1964 uit de partij gezet wordt Een partij die ondanks zijn onverwachte en tijdelijke ‘draai naar links’ tussen 1974 en 1982 een van de trouwste verdedigers van de Europese sociaaldemocratische Realpolitik wordt. En dat tot op heden gebleven is Geen wonder dus dat de aanhang en de diverse instanties van de BSP min of meer onverschillig stonden en staan tegenover de vorming van een Europese staat, en dan nog wel uitgesproken liberale signatuur. En dat de partij zich in 1978 laat opsplitsen in een Franstalige PS en een Nederlandstalige SP. Een splitsing die niet te rijmen valt met het internationalistische ideaal van de socialistische partij, en die de zwakte van haar geloof in een op de universalistische waarden van de verlichting gestold Europa allen maar bevestigt.”

Religie, Slaven

(1) Joseph Vogt. “Ancient Slavery and the Ideal of Man”, Basil Blackwell 1974; “Although slaves were completely excluded from politics, the religion and cults of the Greeks and particularly of the Romans did give them a certain amount of recognition and ultimate protection as human beings. In the general air of unrestrained festivity of the Greek festivals of Cronos and the Roman Saturnalia class distinctions were forgotten, at least for this one day, which was considered a revival of the original Golden Age, and slaves were even waited upon by their own masters. In cases of extreme oppression slaves could place themselves under the protection of certain shrines. Although this did not ultimately make them the property of the particular divinity to whom they had turned, the sanctuary would support them until their mast had at least given them better conditions. Various divinities were particularly closely associated with slaves, especially the Chthonic deities, the Lares and Silvanus, but also Artemis and Diana; Zeus Eleutherios was originally the god of free men, but in Hellenistic times he began to be more intimately connected with slaves, together with his Latin counterpart, Iuppiter Liber; to these must also be added Helios, who lets his light shine on all men equally and so became the protector of Justice. In the ancient Semitic East, the sun-god already had the same function, and when in Hellenistic times the Syrian religion was disseminated in the West by merchants and slaves, the god Hadad of Baalbek came to have a dominant position in it. In the Graeco-Roman world, he was furnished with the symbols of the sun-god, and in the West was called Iuppiter Heliopolitanus. In 128/7 B.C. a temple was built on Delos for Hadad and his consort Atargatis, the goddess of Hierapolis in Syria. At this time they were still being addressed by their Syrian titles, but later they were also given the names Zeus or Helios and Aphrodite.

(2) Passim: Slaves were also admitted to the ritual associations of these gods; and there were probably mystery rites linked to the cult. But there were, otherwise, no doctrines about the social structure of the human race, and no programs for revolution connected with these secret initiation ceremonies. On the other hand, we do know of religious associations of Hellenistic and especially Roman times which had an extremely materialistic eschatology. The idea that the world to come would bring universal satisfaction often led to revolutionary agitation at the festivals and banquets of these clubs. / So, to some extent, religion was a bastion of freedom for slaves, particularly in the case of the oriental cults which had loosened their ties with a particular city or people and turned to all men in their universal missionary activity, addressing each person as an individual. In the rituals and symbolism of these cults, slaves who had been systematically uprooted from their native lands could express their common experience as outcasts among men, and find refuge with the gods.”

———————————-

Carthago, Economie

(1) Gilbert Picards, “Carthage”, Elek Books 1964; “For a long time explorers of the Carthiginian tombs have been surprised at the poverty of those which could be assigned to the fifth and the beginning of the fourth centuries. The first striking fact is the almost complete disappearance of imported objects. Museum collections, so rich in Corinthian or Attic black-figure ceramics which began to appear in Athens shortly before the wars with the Medes. Egyptian objects also disappeared, to be replaced by imitations manufactured locally or in Sardinia. Even Etruria supplied practically nothing any longer. The reasons for this absence are easily understandable. The Carthiginian government, reflecting on the causes of its failures, must have realized the disastrous character of its commercial relations with the Greeks. which seriously cut supplies of raw materials and precious metals and only brought luxury products of no practical utility. IT therefore decided to stop them once and for all, and henceforth only imported rare Hellenic products through the agency of its allies in Sicily. This also explains the fact that in this period Carthage did not use money, which had been generally used in Greece and the Persian Empire since the beginning of the sixth century. While trade with the Greeks had been maintained, THe Carthaginians had not needed to mint gold, silver or bronze, which they exchanged in the form of ingots against finished products. By continuing to refrain from minting money, they now guaranteed themselves against the contraband which might evade official prohibition, because Greek merchants exacted payment in cash. Trade with the barbarians in the Far West continued to be done by a process of primitive barter. which Herodotus very picturesquely describes: the Phœnicians unpacked their merchandise on the beach and retired. The natives, warned by a smoke signal, then placed the gold they offered in exchange next to it. Individually each party examined the offers of the other, adding to his own untold agreement was reached. All possible precautions were thus taken by a tacit and inviolable convention to avoid any clash or fraud. /

(2) Passim The economic policy, well advised if unduly sever, required great internal discipline on the part of the Carthaginians, and was scrupulously enforced by the police of the Hundred. THe wealthy who directed the government must have set the example by restraining their taste for luxury. Just speaks of sumptuary laws regulating ostentatious display at wedding festivities. It is very probable that expenditure on funerals was also limited by similar measures to the ones Salon had imposed in Athens a short time before. WIth rare exceptions, the tombs of the period are poorly endowed with jewels, even those manufactured locally. THe economy drive did not even spare the gods. Offerings at the tophet and the monuments which accompanied them declined in size and value. HIghly paid artists were no longer engaged to carve the abstract symbols which represented the gods.
Moreover, the drive for austerity was very probably supported by a spiritual reaction against Hellenism. According to Justin, the Senate even attempted to forbid the teaching of Greek at the beginning of the fourth century, following an affair of high treason.”

————————

Gilbert Picards, “Carthage”, Elek Books 1964; “If the Greco-Macedonian empire had remained united, the Phœnicians in Africa would probably not have been able to escape expropriation. Its break-up saved them. Preoccupied with their struggles, the Diadochi and their successors could not think of new conquests. Only Pyrrhus of Epirus thought for a moment of becoming the Alexander of the West but neither his forces nor his talents measured up to those of his model. He only succeeded in occupying the Punic province of Sicily for a very short period (278-276 B.C.)
At this time the East experienced a period of calm. Conquest by Alexander and then his death, had brought about fifty years of desperate and confused fighting from which great dynasties finally emerged: the Antigonids in Macedonia, the Seleucids of Asia, and the Ptolemies of Egypt. Only the most remarkable of the new kings, Ptolemy, son of Lagos, conceived and almost realized a hegemony, which did not depend on military force but on economic and naval superiority. He joined Coele-Syria, that is to say Palestine and Phœnicia, and Cyrenaica to Egypt, a country where the immense natural resources were methodically exploited, rendering it unequalled in the East. Deliberately breaking the conic unity of the Greco-Macedonian world, he imposed Phœnician measures and money on his whole empire. There is no doubt that the Phœnicians understood the advantages to be derived from this situation. Their heavily ravaged towns found security and prosperity once more. Carthage had everything to gain and associated itself freely with this community which united all the nations with whom its traditions and interests already linked it. And the Ptolemies had every advantage on their side in bringing the resources of the Far West to Alexandria by way of Carthage, in addition to those of the Far East which the mastery of the Red Sea procured them.

(4) Passim: In agreeing to enter into this economic unity, Carthage resumed its commercial place int he Greek world. Only then did the Punic merchant become a familiar figure in all Mediterranean ports. Inscriptions bear witness to his presence at Athens and Delos. Although Thebes was not a great trading centre, it elected a sort of consul charged with guarding its interests at Carthage. Humorous out hors amused their public with their picture of the Semite merchant, in a long, flowing robe and with an incomprehensible language and barbarous superstitions. Plautus, transposing a Greek play, thus puts on the stage a certain Hanno who lands at Calydon in Aetolia, where he is to stay. Carthaginian tourists carved their names on the back of a Sphinx, in the Serapion at Memphis.”

————————

Antieke moraal, naleven in de 20e eeuw

(1) Kate Hamburger, “Von Sophokles zu Sartre – Griechische Dramen figuren antik und modern”, Kohlhammer 1962; “Het woord schuld komt in Goethe en in Heideggers teksten voor, en hoewel in de ‘Choephoren’ de wet van de bloedwraak en de wet van Apollo, alsmede de Erinyen en de levenskwelling als de concrete, zaak geworden machten aanwezig zijn die de situatie van een Orestes naderbij brengen, zo gaat het ook hier om plaatse, die van deze uiterst archaïsche voorstellingen weg in de toestand van een situatie van de mens an sich wijzen. … In de existentiële filosofie van Heidegger is dan deze situatie nog veel meer veralgemeend. Zij is als zulke aanwezig, meegegeven reeds met de mede menselijke situatie überhaupt in welke het gebeurt dat de mens op de een of andere manier, ook zonder beschadiging van recht en wet, aan een andere mens schuldig word, en zei het slechts door de vernedering van het bestaan van de ene mens door de andere, ‘daardoor, dat ik er schuld aan heb, dat de andere in zijn bestaand bedreigd word, in de war gemaakt of zelf gebroken word’.”

——————

(2) Hub Zwart, “Technocratie en onbehagen – De plaats van de ethiek in het werk van Michel Foucault”, SUN 1995; “Indien wij moreel leven zonder gelukkig te worden [wat doorgaans het geval is], trekken we daaruit niet de conclusie dat de moraal niet deugt. Integendeel, de morel mens beseft in dat geval dat hij zelf tekortschiet om het gebod volledig te gehoorzamen, hij beseft dat het geluk voor hem niet is weggelegd. Het morele gevoel is daarom niet een gevel van vrees, maar ook van onmacht. We kunnen het waarom van de moraal niet beredeneren: wij hebben eenvoudig te gehoorzamen. … De mens blijft schuldig voor de Wet, een wet die hij niet kan vervullen Wij gehoorzamen, hoewel de Wet uiteindelijk ondoorgrondelijk is. Wij gehoorzame uit vrees, een vrees die ons ervan weerhoudt vrijmoedig en kritische over de moraal na te denken. Moraal is autoritair per se. / Daartegenover staat een geheel ander opvatting van morele ervaring: de opvatting van moraal als een oefening, een praktijk, een zijnswijze die in het Grieks-Romeinse denken alomtegenwoordig was, maar in de moderne tijd gemarginaliseerd raakt [en voornamelijk nog door kunstenaars als Baudelaire en Byron wordt aangehangen] De mens legt zich erop toe zijn driften te beheersen. Het is een praktische moraal, een ‘mannelijke’ moraal, een afgewogen levenswijze waarmee het dier in ons beteugeld wordt Het doel is niet de driften uit bannen, maar een verstandig en afgemeten beheer over hen te voeren Ongeluk wordt als toeval of onverstand, maar net als ‘schuld’ of ‘straf’ begrepen. Anders gezegd, het is niet onmogelijk deugdzaam te zijn, en het is evenmin onmogelijk gelukkig te worden. Het gaat niet om gehoorzaamheid aan een Wet, maar om oefeningen, om het ontwikkelen van methoden om de hevigheid van onze driftnatuur terug te dringen Men stelt zichzelf een wet, door matigheid te betrachten in het streven naar bevrediging. Men wil niet de slaaf zijn van zijn eigen driften.”

———————-

(3) Div., “Proceedings of the 1st International humanistic Symposium at Delphi September 25 – October 4, 1969” Second Volume, Hellenistic Society for Humanistic Studies / International Centre for Classical Research 1969 – Constant. G. Vourveris, “ New dimensions of the humanistic phenomenon“; “The following is an interpretative analysis of the suprahistorical essence of the humanistic phenomenon: Whenever an Nation, subsequent to the Ancient Greeks, or an era posterior the Greek epoch or, even, a private individual, find themselves under  the intellectual and artistic influence of the Greeks, a ‘sui generis’ intellectual phenomenon and manner of life are being created, to the extent that the favourable intellectual and psychical prerequisite exist with the posterior receiver. A colloquial relationship, response and communication is being established between the Ancient Greek and the ulterior encountered intellectual reality, the humanistic relation which constitutes an extra strong instrument of the modulation of character and the creation of a civilization worth of Man.  / We would like to underline the following two basic features of abovementioned definition, concerning the suprahistoric essence of the humanistic phenomenon: a) that this is an individual phenomenon by nature, and / b) that this phenomenon is pertaining to the colloquial relationship of ‘subsequent’ [individual party, Nation or era] and Greek.

(4) Passim: Essentially speaking, these two characteristic features of the humanistic phenomenon coincide in unity. Indeed, considering the fact that an encounter between Greek Antiquity and the subsequent Nations etc. always provokes a colloquy between each one of them and the Greeks the differentiations of the dialogue, as based on the individuality of eras, Nations and private individuals in colloquy with the Greeks, becomes apparent. / The ‘face to face’ colloquial examination of Greeks by subsequent people is, obviously, of an individual nature. Relationship between Hellenism-Paganism and Christianity, is individual. The relationship between Lay Education and Christian Equations, also individual. Likewise, in the course of the millenary existence of Byzantine Hellenism, and the encounter which followed between Greek intellect and classical Education, in general with the life of nations during the Modern Years, from the Renaissance onwards, all historical turns of the Hellenistic phenomenon expresses individuality. / During the long historical march, performed through centuries by intellectual Hellenism, whether in the shape of Greek or Classical Education [i.e. Greek and Roman], or in the Hellenic-Christian form adopted ruining the Byzantine and modern Greek years, or in the shape of other, authentic or illegitimate aspects of the humanistic phenomenon [Renaissance, Neo-Humanism, Third Humanism, Modern Humanism], such phenomenon has preserved its authentic substance, whenever the colloquy proved fruitful between Classical past and what is – from time to time – the present. /

(5) Passim: New dimensions, of dept and with of the humanistic area, as well as the enrichment of such area with new values or, also, the regrouping of ht initial and fundamental humanistic values, were created as a result of this colloquy. Thus the studia humanoria and, in general, Lay Education, were enriched and sanctified through the Christian values of sacrifice, the ransom paid, and universal love, whilst traditional humanism was connected with the Christian implication of humanitas, which means ‘philanthropy’ without, however affecting adversely the traditional value of the studia humanoria, as the main cultural medium for a civilization creating modulation of character. Quite naturally, the cultural monopoly of Classical education was not maintained, since the time when new values of national cultural assets were connected with the humanistic cultural ideal of tradition, further to the creation of National State and Literatures, whilst new educational requirements have been formulated by Scientific progress, in the course of the19the Century and later on, also, by the political, social and economic conditions of historical life.”